માંડવી તાલુકાના પાતલ ગામમાં જંગલ ખાતાની જમીન (બ્લોક નંબર 298) પર ઇલેક્ટ્રીક પોલ ગડાવવામાં આવ્યા હોવાના ગંભીર આરોપો સામે આવ્યા છે. આ કાર્ય વન અધિકાર અધિનિયમ, 2006 (FRA) નો સીધો ભંગ હોવાનું સ્થાનિક લોકો અને ભૂતપૂર્વ વન અધિકાર સમિતિના અધ્યક્ષ ગોવિંદભાઈ ગામીત દ્વારા ભારપૂર્વક ઉઠાવવામાં આવ્યું છે.
મુખ્ય મુદ્દાઓ:
1. કાયદાનો ભંગ: FRA 2006 મુજબ, જંગલી જમીન પર કોઈ પણ પ્રકારનો વિકાસ કાર્ય (જેમ કે ઇલેક્ટ્રીક પોલ નાખવા) પહેલાં વનવાસીઓ અથવા જંગલ પર પારંપારિક હક્ક ધરાવતા લોકોના અધિકારોનું નિરાકરણ થયેલું હોવું જરૂરી છે. પાતલમાં આ પ્રક્રિયા અનુસરવામાં ન આવી હોવાનો આરોપ છે.
2. દાવાઓનો અભાવ: ગામીતના મુતાબિક, જ્યારે ગ્રામસભા દ્વારા બ્લોક 294/295 માટે ઇલેક્ટ્રિક પોલ ઊભા કરવા માટે સામૂહિક અને વ્યક્તિગત દાવાઓ સબમિટ કરવામાં આવ્યા ન હતા અને વન સમિતિમાં રજૂ થયેલ દાવાઓ પૈકી કેટલાક મંજૂર પણ થયા હતા, ત્યારે બ્લોક 298 માટે આવો કોઈ દાવો નોંધાયેલો નથી. આથી, આ જમીન પર કોઈ પણ કાર્ય પહેલાં FRA પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવી જરૂરી હતી.
3. કોની મંજૂરી?: મોટો પ્રશ્ન એ છે કે જંગલ વિભાગ (ફોરેસ્ટ ડિપાર્ટમેન્ટ) દ્વારા આ પોલ માટેની મંજૂરી આપવામાં આવી છે કે કેમ? જો આપવામાં આવી હોય, તો FRA ની જરૂરિયાતોનું પાલન કર્યા વગર તે કેવી રીતે શક્ય થયું?
4. જવાબદારીની ફેંકાફેંકી: વીજ કનેક્શન લેનાર અજીતભાઈ આહીરે (બ્લોક 230 માં ઔદ્યોગિક મિલકત છે) એ માન્યું કે મંજૂરી “જંગલ ખાતા” પાસેથી લેવાઈ હોવી જોઈએ. જ્યારે ગુજરાત વીજ બોર્ડ (GEB) ની એજન્સી એવો દાવો કર્યો કે માલિક (ખેડૂત) પાસેથી જ જમીનની પરવાનગી લેવાય છે. આથી, વન વિભાગની ઔપચારિક મંજૂરી લીધા વગર જ કામ થયું હોવાની શક્યતા પ્રબળ છે.
સ્થાનિક પ્રતિક્રિયા:
ગ્રામવાસીઓ અને પર્યાવરણપ્રેમીઓ આ ઘટનાથી આક્રોશમાં છે. તેમની મુખ્ય માંગ છે:
* FRA 2006 ના ભંગ માટે તટસ્થ અને સખત તપાસ.
* દોષિત અધિકારીઓ અને એજન્સીઓ પ્રત્યે દંડાત્મક કાર્યવાહી.
* જંગલી જમીન પરથી ઇલેક્ટ્રીક પોલ તાત્કાલિક હટાવવા.
* ભવિષ્યમાં જંગલ અને પર્યાવરણનું રક્ષણ સુનિશ્ચિત કરવું.
જવાબદારી અને આગળની કાર્યવાહી:
* આ કેસ ગુજરાત સરકારના વન વિભાગ (ગાંધીનગર) ના ધ્યાનપાત્ર બન્યો છે.
* ગંભીર પ્રશ્ન એ છે કે કાયદો બનાવનારી સરકાર જ તેનો અમલ યોગ્ય રીતે કરાવવામાં નિષ્ફળ થઈ રહી છે.
* સ્પષ્ટ થતું નથી કે વન વિભાગે મંજૂરી આપી? જો હા, તો FRA પ્રક્રિયા અવગણીને કેમ? જો ના, તો GEB દ્વારા કેમ કામ ચલાવવામાં આવ્યું?
માંડવીના પાતલ ગામની આ ઘટના વન અધિકાર અધિનિયમ, 2006 જેવા મહત્વપૂર્ણ કાયદાની અવગણના અને અમલીકરણમાં નબળાઈને ઉજાગર કરે છે. જંગલો અને જંગલ પર આધારિત સમુદાયોના હક્કોનું રક્ષણ કરવાના ધ્યેયથી બનાવાયેલા કાયદાનો આ ખુલ્લેઆમ ભંગ સરકારી તંત્રની ગંભીર ભૂલ અથવા ઉપેક્ષાનો ભાસ આપે છે. સ્થાનિક લોકોની માંગ છે કે તાત્કાલિક તપાસ કરી, દોષિતોને શિક્ષા આપવામાં આવે અને જંગલી જમીન પરથી ગેરકાયદેસર ગડાયેલા પોલ હટાવવામાં આવે. સરકારની પ્રતિક્રિયા અને તપાસનાં નિષ્ણાંતોની રાહ જોવાશે.
