ગુજરાતનું પ્રથમ રબર ડેમ: અંબિકા નદી પર ખાતમુહૂર્ત

તાપી જિલ્લાના ડોલવણ તાલુકાના પાઠકવાડી ગામે, અંબિકા નદી પર ગુજરાતના પ્રથમ રબર ડેમનું ખાતમુહૂર્ત યોજાયું. આ નવીન પ્રોજેક્ટનું ઉદ્ઘાટન ગુજરાતના જળસંપત્તિ અને પાણી પુરવઠા મંત્રી કુંવરજીભાઈ બાવળિયા દ્વારા કરવામાં આવ્યું. આ ડેમ ગુજરાતનો પ્રથમ અને ભારતનો બીજો રબર ડેમ હશે, જે સ્થાનિક ખેડૂતો અને પર્યાવરણ માટે નોંધપાત્ર લાભો લાવશે.

ડેમની વિગતો

આ રબર ડેમનું નિર્માણ 79.92 કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે કરવામાં આવશે. ડેમની લંબાઈ 386 મીટર અને ઊંચાઈ 6.5 મીટર હશે. તેનો નીચેનો ભાગ કોંક્રિટનો હશે, જ્યારે ઉપરનો ભાગ રબર આધારિત હશે. આ ડિઝાઇન ડેમને પર્યાવરણને અનુકૂળ અને લવચીક બનાવે છે, જે પાણીના પ્રવાહને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરશે.

લાભો

આ ડેમના નિર્માણથી 650 હેક્ટર વિસ્તારને સિંચાઈની સુવિધા મળશે, જે ખેડૂતોને ખરીફ અને ઉનાળુ પાક માટે પૂરતું પાણી પૂરું પાડશે. આ ઉપરાંત, આસપાસના વિસ્તારોના કૂવા અને બોરવેલમાં પાણીનું સ્તર વધશે. વરસાદી પાણીનો સંગ્રહ થવાથી જમીનનું જળસ્તર ઊંચું આવશે, જે લાંબા ગાળે પર્યાવરણ અને ખેતી માટે ફાયદાકારક રહેશે.

મુખ્ય લાભો:

• સિંચાઈ: 650 હેક્ટર વિસ્તારમાં સિંચાઈ સુવિધા.
• જળસ્તરમાં વધારો: કૂવા અને બોરવેલમાં પાણીનું સ્તર વધશે.
• પાક ઉત્પાદન: ખરીફ અને ઉનાળુ પાક માટે પૂરતું પાણી.
• પર્યાવરણીય ફાયદા: વરસાદી પાણીનો સંગ્રહ અને જળસ્તરમાં સુધારો.

કાર્યક્રમની વિગતો

ખાતમુહૂર્ત કાર્યક્રમમાં ધારાસભ્ય મોહન કોંકણી અને સિંચાઈ વિભાગના ઉચ્ચ અધિકારીઓ હાજર રહ્યા. મંત્રી કુંવરજીભાઈ બાવળિયાએ અધિકારીઓને ડેમનું નિર્માણ ગુણવત્તાયુક્ત અને સમયમર્યાદામાં પૂર્ણ કરવા સૂચના આપી. તેમણે ગ્રામજનોને પણ આ પ્રોજેક્ટમાં સંપૂર્ણ સહકાર આપવા અપીલ કરી, જેથી નિર્માણ કાર્ય સરળતાથી પૂર્ણ થઈ શકે.

રબર ડેમનું મહત્વ

રબર ડેમ એ એક આધુનિક ટેકનોલોજી છે, જે પરંપરાગત કોંક્રિટ ડેમની સરખામણીમાં વધુ લવચીક અને પર્યાવરણને અનુકૂળ છે. આ ડેમનો ઉપયોગ પાણીના પ્રવાહને નિયંત્રિત કરવા, સિંચાઈ માટે પાણીનો સંગ્રહ કરવા અને જળસ્તર જાળવવા માટે થાય છે. ગુજરાતમાં આ પ્રકારનો પ્રથમ ડેમ હોવાથી, તે રાજ્યના ખેતી અને જળ વ્યવસ્થાપન ક્ષેત્રે નવું પગલું ગણાશે.

ભારતમાં રબર ડેમનો ઇતિહાસ

ભારતમાં રબર ડેમનો ઉપયોગ હજુ પ્રારંભિક તબક્કામાં છે. આ પહેલાં, બિહારના ગયા જિલ્લામાં ફાલ્ગુ નદી પર ‘ગાયજી ડેમ’ નામનો રબર ડેમ બનાવવામાં આવ્યો હતો, જે ભારતનો સૌથી લાંબો રબર ડેમ છે (India’s Longest Rubber Dam). ગુજરાતનો આ ડેમ ભારતનો બીજો રબર ડેમ હશે, જે રાજ્યના જળ વ્યવસ્થાપનમાં નવી શક્યતાઓ ખોલશે.

ભવિષ્યની અપેક્ષાઓ

આ ડેમના પૂર્ણ થવાથી તાપી જિલ્લાના ખેડૂતોને નોંધપાત્ર લાભ થશે. સિંચાઈની સુવિધા વધવાથી ખેતીનું ઉત્પાદન વધશે, અને જળસ્તરમાં સુધારો થવાથી પાણીની ઉપલબ્ધતા લાંબા ગાળે સુનિશ્ચિત થશે. સરકારે આ પ્રોજેક્ટને ગુણવત્તા અને સમયમર્યાદા સાથે પૂર્ણ કરવા પર ભાર મૂક્યો છે, જે સ્થાનિક સમુદાય માટે આશાસ્પદ છે.

ગુજરાતનું પ્રથમ રબર ડેમ એ રાજ્યના જળ વ્યવસ્થાપન અને ખેતી ક્ષેત્રે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. આ પ્રોજેક્ટ ખેડૂતોને સિંચાઈની સુવિધા, પાણીની ઉપલબ્ધતા અને પર્યાવરણીય લાભો પૂરા પાડશે. સ્થાનિક સમુદાયના સહકાર અને સરકારની પ્રતિબદ્ધતા સાથે, આ ડેમ ગુજરાતના વિકાસમાં નવું યોગદાન આપશે.