સુરત જિલ્લાના માંડવી તાલુકામાં કરંજ GIDC અને આસપાસની ખાનગી ફેક્ટરીઓ દ્વારા સિંચાઈના પાણીની ચોરી થઈ રહી હોવાની ફરિયાદ ઉઠી છે. આ મામલે ગુજરાત પ્રદેશ કોંગ્રેસના મહામંત્રી દર્શન નાયકે સિંચાઈ વિભાગ અને ગુજરાત પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ (GPCB)ને આવેદનપત્ર આપ્યું છે. આવેદનપત્રમાં જણાવ્યા મુજબ, ફેક્ટરીઓ કાકરાપાર વિભાગની નહેરમાંથી ગેરકાયદે પાણી ખેંચી રહી છે અને તેનો ઉપયોગ ઉત્પાદન પ્રક્રિયાઓમાં કરે છે. વધુમાં, આ ફેક્ટરીઓમાંથી નીકળતું કેમિકલયુક્ત પાણી ટ્રીટમેન્ટ વિના જળાશયોમાં છોડવામાં આવે છે, જેનાથી સ્થાનિક ખેડૂતોમાં ચિંતા વ્યાપી છે.
ફેક્ટરીઓની ગેરકાયદે પ્રવૃત્તિઓ
દર્શન નાયકના આવેદનપત્ર અનુસાર, કરંજ GIDC વિસ્તારની ખાનગી ફેક્ટરીઓ કાકરાપાર નહેરમાંથી પાણીની ચોરી કરી રહી છે. આ નહેરનું પાણી મુખ્યત્વે ખેતી માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે, પરંતુ ફેક્ટરીઓ તેનો ઉપયોગ તેમની ઔદ્યોગિક પ્રક્રિયાઓ માટે કરે છે. આ ગેરકાયદે પાણીનો ઉપયોગ ખેડૂતો માટે પાણીની ઉપલબ્ધતા ઘટાડે છે, જેનાથી ખેતી પર પ્રતિકૂળ અસર પડે છે.
વધુમાં, આ ફેક્ટરીઓમાંથી નીકળતું કેમિકલયુક્ત ગંદું પાણી કોઈપણ ટ્રીટમેન્ટ વિના સીધું જળાશયોમાં છોડવામાં આવે છે. આવું પાણી જળાશયો અને આસપાસના વિસ્તારોને પ્રદૂષિત કરે છે, જેનાથી પર્યાવરણ અને ખેતી બંનેને નુકસાન થાય છે.
ખેડૂતોની ચિંતા
સ્થાનિક ખેડૂતોએ આ મુદ્દે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. તેમનું કહેવું છે કે કેમિકલયુક્ત પ્રદૂષિત પાણીથી તેમના પાકને નુકસાન થઈ શકે છે, જેનાથી તેમની આજીવિકા પર સીધી અસર પડશે. માંડવી તાલુકો એક કૃષિ પ્રધાન વિસ્તાર છે, અને ખેડૂતો માટે શુદ્ધ પાણી અને સ્વચ્છ પર્યાવરણ અત્યંત મહત્વના છે. આવી પરિસ્થિતિમાં, ફેક્ટરીઓની આ પ્રવૃત્તિઓથી ખેડૂતોમાં રોષ ફેલાયો છે.
| મુદ્દો | વિગત |
|---|---|
| પાણીની ચોરી | કાકરાપાર નહેરમાંથી ગેરકાયદે પાણીનો ઉપયોગ |
| પ્રદૂષણ | કેમિકલયુક્ત પાણી ટ્રીટમેન્ટ વિના જળાશયોમાં છોડવું |
| ખેડૂતોની ચિંતા | પાકને નુકસાન અને આજીવિકા પર અસર |
| માંગ | તાત્કાલ સ્થળ તપાસ અને કડક કાર્યવાહી |
દર્શન નાયકની માંગ
દર્શન નાયકે સિંચાઈ વિભાગ અને GPCBને તાત્કાલિક પગલાં લેવાની માંગ કરી છે. તેમણે દાવો કર્યો છે કે આ ગેરકાયદે પ્રવૃત્તિઓને રોકવા માટે સ્થળ પર તપાસ જરૂરી છે. આ ઉપરાંત, જવાબદાર ફેક્ટરીઓ અને વ્યક્તિઓ સામે કડક કાર્યવાહી કરવાની પણ માંગ કરવામાં આવી છે. નાયકનું કહેવું છે કે આવી પ્રવૃત્તિઓ ખેડૂતોના હિતોને નુકસાન પહોંચાડે છે અને પર્યાવરણ માટે પણ જોખમી છે.
ગુજરાતમાં પાણીની ચોરીનો ઇતિહાસ
ગુજરાતમાં પાણીની ચોરી અને ઔદ્યોગિક પ્રદૂષણના મુદ્દાઓ અગાઉ પણ ચર્ચામાં રહ્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે, 2019માં એક અહેવાલમાં જણાવાયું હતું કે કચ્છના ખેડૂતોને પાણીની અછતનો સામનો કરવો પડે છે, જ્યારે ઔદ્યોગિક એકમોને પાણીનો પુરવઠો મળે છે (Drought-hit Gujarat). આવા અહેવાલો ઔદ્યોગિક અને કૃષિ પાણીના ઉપયોગ વચ્ચેના તણાવને દર્શાવે છે. જોકે, માંડવીના આ ચોક્કસ કેસની સ્વતંત્ર પુષ્ટિ હજુ સુધી મળી નથી, જે આ મામલે વધુ તપાસની જરૂરિયાત દર્શાવે છે.
પર્યાવરણીય અને આર્થિક અસરો
ફેક્ટરીઓ દ્વારા થતું પ્રદૂષણ માત્ર ખેતીને જ નહીં, પરંતુ સ્થાનિક પર્યાવરણને પણ નુકસાન પહોંચાડે છે. કેમિકલયુક્ત પાણી જળાશયોમાં જઈને જળચર જીવસૃષ્ટિને હાનિ પહોંચાડી શકે છે અને લાંબા ગાળે પાણીની ગુણવત્તા ઘટાડી શકે છે. આ ઉપરાંત, ખેડૂતોના પાકને નુકસાન થવાથી સ્થાનિક અર્થતંત્ર પર પણ પ્રતિકૂળ અસર પડી શકે છે, કારણ કે માંડવી વિસ્તારની અર્થવ્યવસ્થા મોટાભાગે કૃષિ પર નિર્ભર છે (Mandvi, Surat).
સરકારી અને વહીવટી પગલાં
ગુજરાત સરકારે પાણીની ચોરી અને પ્રદૂષણના મુદ્દાઓને નિયંત્રિત કરવા માટે અગાઉ પગલાં લીધા છે. ઉદાહરણ તરીકે, 2016માં નર્મદા મુખ્ય નહેરમાંથી ગેરકાયદે પાણીની ચોરી રોકવા માટે રેડ કરવામાં આવી હતી (Drought-hit Gujarat). જોકે, નાની નહેરોમાંથી થતી ચોરીને રોકવામાં હજુ પણ પડકારો છે. આ કેસમાં, સિંચાઈ વિભાગ અને GPCBની ભૂમિકા મહત્વની રહેશે, કારણ કે તેઓએ ફરિયાદની તપાસ કરીને યોગ્ય કાર્યવાહી કરવાની રહેશે.
ગુજરાત વોટર સપ્લાય એન્ડ સીવરેજ બોર્ડ (GWSSB) પાણીના વિતરણ અને નિયમન માટે જવાબદાર છે (GWSSB Homepage). આવા મુદ્દાઓને ઉકેલવા માટે આવી સંસ્થાઓની સક્રિય ભૂમિકા જરૂરી છે. નાયકની ફરિયાદને પગલે, આ બંને વિભાગો પર દબાણ વધશે કે તેઓ આ મામલે ઝડપથી પગલાં લે.
રાજકીય પરિપ્રેક્ષ્ય
દર્શન નાયક ગુજરાત પ્રદેશ કોંગ્રેસ સમિતિના મહામંત્રી છે, અને તેમની આ ફરિયાદ રાજકીય દૃષ્ટિકોણથી પણ મહત્વની છે. કોંગ્રેસ પાર્ટી ગુજરાતમાં વિપક્ષ તરીકે સરકારની નીતિઓ અને વહીવટ પર સતત પ્રશ્નો ઉઠાવે છે (Gujarat Pradesh Congress). આ ફરિયાદ ખેડૂતોના મુદ્દાઓને ઉજાગર કરીને સ્થાનિક સમર્થન મેળવવાનો પ્રયાસ હોઈ શકે છે. જોકે, આ મામલે સરકાર અને વિપક્ષ વચ્ચે વધુ ચર્ચા થવાની શક્યતા છે.
આગળના પગલાં
આ મામલે આગળના પગલાંમાં સિંચાઈ વિભાગ અને GPCB દ્વારા સ્થળ તપાસનો સમાવેશ થઈ શકે છે. જો ફેક્ટરીઓ ગેરકાયદે પાણીનો ઉપયોગ કરતી હોવાનું જણાય, તો તેમની સામે દંડ અથવા કાનૂની કાર્યવાહી થઈ શકે છે. આ ઉપરાંત, પ્રદૂષણ રોકવા માટે ફેક્ટરીઓને ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ સ્થાપવાનો આદેશ આપી શકાય છે. ખેડૂતોની ચિંતાઓને ઉકેલવા માટે સ્થાનિક વહીવટે તેમની સાથે સંવાદ કરવો પણ જરૂરી રહેશે.
માંડવી તાલુકામાં કરંજ GIDC વિસ્તારમાં થઈ રહેલી પાણીની ચોરી અને પ્રદૂષણની ફરિયાદ ગંભીર પર્યાવરણીય અને આર્થિક મુદ્દાઓને ઉજાગર કરે છે. દર્શન નાયકની આ ફરિયાદ ખેડૂતોની સમસ્યાઓને સામે લાવે છે અને સરકારી વિભાગો પાસેથી તાત્કાલિક પગલાંની અપેક્ષા રાખે છે. જોકે, આ ઘટનાની સ્વતંત્ર પુષ્ટિ હજુ બાકી છે, અને વધુ તપાસથી જ આ મામલાની સંપૂર્ણ હકીકત સામે આવશે. આવા મુદ્દાઓ ગુજરાતમાં ઔદ્યોગિક વિકાસ અને કૃષિની જરૂરિયાતો વચ્ચે સંતુલન જાળવવાની જરૂરિયાતને રેખાંકિત કરે છે.
